Ik, inspecteur der Arbeidsinspectie, heb vorig jaar onderzoek gedaan naar beweerdelijke onveilige werkomstandigheden bij het Circus Rutte.
De directeur van het circus pikt werklozen van de straat op met de belofte van werk tegen een hoge beloning. Zij worden uitgenodigd om mee te doen met een circusact, die bekend staat als de Armoedeval. De werkloze klimt eerst omhoog naar de trapeze en moet dan een zweefduik maken. Het geld dat hij als beloning voor zijn duik krijgt, wordt voor hem uit gegooid, hij mag dat geld proberen te vangen. Volgens de directeur is dat een extra prikkel om zo hoog mogelijk te springen.
De directeur benadrukt dat het systeem heel sociaal is. Hij heeft namelijk onder de trapeze een vangnet aangebracht. Mocht het de werkloze onverhoopt niet lukken om te zweven, dan kan hij in dat vangnet landen. Daar vindt hij dan ook zijn beloning. Ik heb echter moeten vaststellen dat de beloning door de mazen van het vangnet heen valt, zodat de trapezewerker misgrijpt.
Ik heb voorts een ernstiger probleem moeten vaststellen: het vangnet hangt te laag. De werkloze raakt dus wel degelijk onzacht de grond en raakt regelmatig ernstig gewond. Volgens de directeur, die ik hier naar vroeg, is de juiste hoogte van het vangnet tien jaar geleden uitgerekend. Sindsdien zijn de elastieken waarmee het vangnet is bevestigd wel wat uitgerekt, maar de berekening van destijds is nog steeds in orde, verzekerde de directeur mij. Hij heeft geweigerd het net hoger op te hangen, omdat dan de andere werknemers van het circus te hoog moeten klimmen om de bevestigingspunten te verplaatsen.
Vorige week heb ik kunnen waarnemen hoe de moeder van een trapezewerkster vanuit het publiek een extra beloning omhoog heeft gegooid. Zij dacht dat haar dochter deze beloning wel zou kunnen opvangen, maar het geld (ongeveer 7000 euro) viel door het vangnet heen. De directeur heeft die week een omzet genoteerd die hoger is dan normaal; het verschil was om en nabij de 7000 euro. Hij heeft mij verzekerd dat hij geen andere keus had: het geld was eigenlijk bestemd voor de dochter, maar wat op de grond van zijn circus valt is nou eenmaal van hem. De wet is hier heel duidelijk over, benadrukte hij, en ook de rechter heeft hem al eens in het gelijk gesteld.
Ik heb de directeur voorgesteld om het vangnet te vervangen door een trampoline. Ik toonde hem rapporten waarin de werking van zo’n trampoline is onderzocht: die zorgt ervoor dat de trapezewerker de energie van zijn neerwaartse sprong weer kan benutten om omhoog te schieten. Hij heeft dan ook meer kans om het geld te verzamelen: in de trampoline zitten geen openingen.
De directeur heeft mij toegezegd het te onderzoeken. Daarvoor heeft hij een onafhankelijke commissie ingesteld met personen in wie hij veel vertrouwen heeft; hij verwacht over een jaar of vier een rapport. Daarna gaat hij diep en lang nadenken wat hij ermee gaat doen. Het kan zijn dat hij dan is opgevolgd door een andere directeur, heeft hij mij uitgelegd: zijn opvolger moet natuurlijk eigen keuzes kunnen maken.
Ik heb hem gezegd dat ik verheugd ben over deze spontane en daadkrachtige aanpak en dat ik de uitkomst met vertrouwen tegemoet zie. Zelf heb ik binnenkort ook een andere baan, want de Arbeidsinspectie voert een dynamisch mobiliteitsbeleid.
