Op 30 april 2013, bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander, liepen er enkele Rijksgroten in zijn gevolg. Robbert Dijkgraaf voor de wetenschap, Anky van Grunsven voor de sport, en dan Herman Tjeenk Willink, de vicepresident van de Raad van State. Die droeg een enorm wit boek mee, groter dan een stoeptegel. Dat boek was de Grondwet.
Voor een oudere heer moet het een hele klus geweest zijn om zo’n gewichtig boek een paar uur lang mee te torsen. Ik verdenk de Rijksvoorlichtingsdienst er dan ook van dat ze het boek hebben uitgehold. Zoals tijdens de Duitse bezetting boeken werden uitgehold om er een radiootje in te verbergen, waarmee illegaal naar Radio Oranje werd geluisterd. U weet er alles van, want u had ook zo’n boek, of anders hebt u de film gezien.
Een uitgeholde Grondwet. Dat is toch wel een treffend symbool voor het koningschap van Willem Alexander, wiens functie immers ook steeds verder is uitgehold. Het is ook een mooi beeld van de positie van de Grondwet in ons staatsbestel: de helft van ons staatsrecht staat er niet in – zoals de toch niet onbelangrijke regel dat de Tweede Kamer een kabinet naar huis kan sturen. Bovendien is de Grondwet zo moeilijk te wijzigen dat we er meestal een loopje mee nemen.
De Grondwet loopt dan ook hopeloos achter: hij heeft het wel over drukpers en telegraaf, adeldom en ridderordes, maar kent geen recht om te trouwen, geen recht op een eerlijk proces en geen verbod om te martelen (maar het mag toch niet). Regelt wel het binnendringen in woningen, maar niet het hacken van computers. Regelt nog de oorlogsverklaring, terwijl het beginnen van oorlog al sinds 1929 in het volkenrecht verboden is. Regelt product- en bedrijfschappen (weet u wat dat zijn?), maar wijdt geen woord aan de Europese Unie. Bepaalt dat de rechten en plichten van ambtenaren bij wet worden geregeld, terwijl dat al lang via CAO’s gaat. In elke fatsoenlijke staat kan de rechter bepalen dat een wet in strijd is met de Grondwet – behalve bij ons.
Dat beeld van de uitgeholde Grondwet is ook niet nieuw. Marten Toonder, vooral bekend van Tom Poes en heer Bommel, heeft ook geschreven over Koning Hollewijn. In het eerste verhaal blijkt dat de gouden rijksappel van Hollewijn, symbool van zijn ambt, is uitgehold om de gaten in de begroting te dekken. Het wordt Koning Hollewijn dan ook voortdurend ontraden om tot daden te komen, want “de praktijk leert,” zo merkt minister-president Dreutel dan op, “dat daar maar moeilijkheden van komen.” Zo’n koning die niks mag doen en dan soms toch nog bijna tot daden komt, daar kun je een zwak voor hebben.
댓글