Wij mensen produceren plastic en dat vergiftigt het milieu. U weet het. Is er iets tegen dat plastic te doen? Jazeker. We hoeven eigenlijk niks te doen. Vertrouw op de natuur.
Voor bijna elk probleem heeft de natuur een oplossing. Zelfs een milieuramp is te overwinnen. Twee miljard jaar geleden bestond het leven op aarde alleen nog maar uit eencelligen. Die leefden van koolzuur – prik dus – en stootten zuurstof uit. Zuurstof was schadelijk voor deze wezentjes. Ze werden steeds succesvoller, hun aantal groeide maar door, en ze zetten dus ook steeds meer koolzuur om in zuurstof. Kortom, ze vergiftigden hun leefmilieu. Die ramp was onomkeerbaar: ze kwamen roemloos aan hun einde.
Allemaal? Nee, er was een klein groepje van mutanten, die dat gif, die zuurstof, lekker vonden. Deze freaks overleefden de milieuramp en ze hadden ineens voedsel in overvloed. Zij zijn de voorouders van bijna al het leven op aarde. Ook van ons dus, de mensen. De mutant, de afwijking, is de norm geworden. Organismen voor wie zuurstof gif is, komen bijna niet meer voor. Alleen in uw mond, waar ze uw tanden en kiezen aantasten. U doodt ze door te flossen of te ragen, want dan brengt u zuurstof naar ze toe.
Dit verbluffende correctiemechanisme van de natuur doet zich nog steeds voor, ook op kleinere schaal. Als een bos tot de grond afbrandt, lijkt dat een ramp. Maar een ramp voor de een is een kans voor de ander. Schimmels, mossen en insecten grijpen hun kans. Zaden die jaren hun kansen hebben afgewacht in de grond, kunnen ineens opkomen, groeien en bloeien. Trouwens, gepofte kastanjes zijn lekker.
De plastic soep mag dan een ramp zijn, maar waarom zou de natuur niet ook een kans zien in al dat plastic? Zou niet een micro-organisme kunnen muteren tot een freak die plastic lekker vindt?
Wat een kans! Eerst is er het plastic dat op het oceaanwater drijft. Daar kan de plastivoor, de plastic-eter, muteren om vervolgens groot en sterk te worden. Maar als de plastic soep, het voorafje, op is, kan deze nieuwe soort zijn gezonde trek stillen met de hoofdschotel: het plastic op land. Onze materiële wereld is vergeven van het hoogwaardige, voedzame plastic. Plastic gaat immers terug op olie en olie is opgebouwd uit fossielen van planten en dieren uit vroeger tijden. Als de plastivoor zijn honger gaat stillen met alle kunststof die we om ons heen verzameld hebben, gaat het heel hard. Kijk maar eens om u heen en bedenk eens wat er allemaal aan plastic in uw directe omgeving te vinden is. Als de plastivoor dat allemaal opeet, stort onze totale beschaving in. De natuur heeft dan een middel gevonden om die parasiet, de mens, aan te pakken. Dat betekent het einde van de milieuramp die mens heet.
Maar wacht even. Is de plastivoor echt de nagel aan onze plastic doodskist? Worden we echt uitgeroeid? Dat hoeft niet. Wij mensen roeien andere diersoorten (zoals de bizon en de dodo) ook alleen maar per ongeluk uit: als we ons verstand gebruiken, houden we juist zoveel mogelijk soorten in stand. Biodiversiteit zorgt voor stabiele ecosystemen, en die ene nietige bacterie die we morgen dreigen uit te roeien kan overmorgen een levensreddend medicijn opleveren.
Voor de plastivoor is het prettig als mensen plastic blijven produceren, anders heeft hij niet meer te eten en moet hij terugmuteren naar een soort die vieze planten weer lekker gaat vinden. En zoals de boer zijn gewassen niet tot op de grond afsnijdt, omdat de plant weer moet kunnen uitgroeien, zo mogen wij dan tenminste nog hopen dat de plastivoor ons mensen gaat houden: dat hij ons in stand houdt om veeteelt met ons te beoefenen, zodat we nog blijven produceren. Het kan leiden tot intensieve menshouderijen, waarbij we voortleven als identieke klonen van elkaar, eenzijdig doorgefokt op eigenschappen waar de plastic-eters profijt van hebben. We worden extra vatbaar voor ziektes en daarom worden we standaard behandeld met veel te veel antibiotica, die het leefmilieu van de plastivoor aantasten. Toch weer een milieuramp. Of zouden de plasticvreters zo dom niet zijn?
Hopelijk erkennen de plastivoren ons recht om te leven volgens ons natuurlijke gedrag. Hopelijk is nog vast te stellen wat ons natuurlijke gedrag is, want onze leefwijze is de laatste paar honderd jaar wel erg snel gemuteerd. Willen we tegen die tijd blootsvoets over de pampa’s rennen of zitten we liever als een zoutzak op de bank met een zapper? Of is de sportschool onze natuurlijke habitat?
Origineel is dit hele idee niet. In het Utrechtse Griftpark heeft vóór 1940 een gasfabriek gestaan, een fabriek die kolen omzette in gas (voor verlichting). Dat ging er niet zo zindelijk aan toe: de ondergrond van het fabrieksterrein raakte zwaar vervuild. In de jaren ’70, toen de overheid zijn geld vooral uitgaf om erop te bezuinigen, wist men er geen raad mee (afgraven was onbetaalbaar), en heeft men de giflaag aan alle kanten geïsoleerd. In de jaren daarna is er spontaan een bacterie ontstaan die het giftige tolueen afbreekt. Het Griftpark (dankbaar herschreven als Giftpark) werd de broedplaats voor een eerste soort plastivoor. Trouwens, al in 1971 verscheen er in Engeland een science fiction-boek van Kit Pedler en Barry Davis met de titel Mutant 59, the Plastic Eaters. Daarin stortte de beschaving ook al in, omdat de plastic-eters zulke gezonde eters waren.
Het idee van de plasticvreter dook gemuteerd weer in mijn hoofd op, klaar om toe te slaan. Ook ideeën doen mee met de strijd om het bestaan, geheel volgens de wetten van Darwin. Een mooi woord of een creatief idee kan zich over de aardbol verspreiden in een tempo dat niet is weggelegd voor fysiek nageslacht. Er is al vastgesteld dat nepnieuws zich sneller verspreidt dan echte berichten. Evolutionair gesproken is het verspreiden van ideeën veel effectiever dan het verspreiden van genen via kinderen en kleinkinderen. Ideeën houden zich immers niet aan de natuurkundige behoudswetten, dus ideeën kunnen zichzelf onbeperkt verspreiden (net als geld, lijkt het wel, maar daarover een andere keer).
Ik heb u nu met mijn idee besmet en een paar zenuwverbindingen in uw brein omgevormd. U als lezer helpt nu mee om het verder te verspreiden, want u vindt dit natuurlijk een geweldig idee. Zo verspreidt het idee van de plastivoor zich misschien nog wel sneller dan de plastivoor zal doen, als die er dadelijk is. Heb ik de plastic-eters toch verslagen.