Hoe komt het eigenlijk dat we zulke problemen hebben met ons afval? Afval is een menselijke uitvinding, in de natuur komt afval helemaal niet voor. Dode resten van dier en plant worden afgebroken door insecten en micro-organismen die daar alleen maar blij mee zijn. Zij leveren materiaal af dat weer dient als voeding voor nieuwe planten; die planten worden gegeten door dieren, enzovoort. De cyclus loopt probleemloos door. Wat afval is voor de ene soort is voeding voor de ander. Waarom is menselijk afval geen voedsel? Waarom is ons afval alleen maar afval?
De reden is heel eenvoudig: afval is heel ingewikkeld. In bijna alle producten die wij mensen maken zitten bouwstoffen die zijn gebaseerd op tientallen verschillende chemische elementen. Dat geldt voor de vele soorten plastic, maar ook voor beton. Het is allemaal heel lastig af te breken. Er is dus geen cyclus – afval is een rechte lijn, een doodlopende weg.
De natuur doet dit veel efficiënter. Zes elementen zijn al voldoende voor 99% van de bouwstenen voor het leven op aarde: koolstof, zuurstof, waterstof, stikstof, kalk en fosfor. Meer niet. Die elementaire eenvoud maakt het voor micro-organismen makkelijk om het afval van planten en dieren af te breken.
Dit maakt meteen duidelijk wat het einddoel moet zijn voor onze productiemethodes. Waar we nu nog werken met aardolie, zware metalen en allerlei soorten cement en beton, zullen we toe moeten naar producten die gemaakt zijn van de zes bouwstoffen voor het leven op aarde. Waarbij we de producten zo moeten ontwerpen dat micro-organismen ze soepeltjes kunnen afbreken op het moment dat ons goed uitkomt – en liefst niet eerder, want het is wel onhandig als een huis spontaan uit elkaar begint te vallen als je net op de eerste verdieping bent.
Dit klinkt als een onmogelijke opgave. In werkelijkheid is dit alleen maar een spannende uitdaging. Want alles wat mensen kunnen bedenken is uiteindelijk ook te maken, als we maar willen. Zo heeft Jaap Korteweg, de Vegetarische Slager, kipstuckjes gemaakt waar geen kip meer aan te pas komt, en werkt hij nu aan melk die rechtstreeks van gras wordt gemaakt, zonder tussenkomst van koe. Biologisch afbreekbaar afval kan dus ook. Stel een doel en werk er naartoe.