Gregorius Palamas was een Byzantijns theoloog en mysticus, die in de Oosters-orthodoxe Kerk en enkele Oosters-Katholieke Kerken als heilige wordt vereerd. Hij is geboren rond 1296. Hij steunde een geestelijke stroming, bekend als het hesychasme, die de nadruk legde op het zich naar binnen keren om dichter bij de energieën van God te komen. Zo heeft hij het begrip “ongeschapen licht” in het Westerse denken geïntroduceerd. Dit verwijst naar de verschijning van Christus op de berg Tabor, ook wel bekend als de navel der aarde (van het Hebreeuws tabboer, navel).
De variant op het hesychasme van Palamas, bekend als Palamisme, wordt wel oneerbiedig getypeerd als “navelstaren”, omdat de meditatiehouding daar, oppervlakkig bekeken, op neer lijkt te komen. Die term getuigt natuurlijk van onvoldoende respect.
De legende vertelt dat Gregorius enkele jaren voor zijn dood, tijdens een meditatie, ineens een dikke pluis uit zijn navel plukte en met twee vingers op tafel legde. Zijn aanhangers bewaarden de navelpluis zorgvuldig. Na de dood van Gregorius, maar nog voor hij heilig werd verklaard, riepen zijn aanhangers het plukje uit tot een relikwie. In Thessalonica, de stad waar hij preekte en zijn einde vond, werd begin 15e eeuw een kerkje gebouwd waarin de navelpluis in een doorzichtig glazen monstrans werd bewaard. Bij de jaarlijkse processie op zijn sterfdag (14 november) werd de monstrans meegevoerd. De oudste bekende verwijzingen naar de navelpluis stammen uit de achttiende eeuw en de processies waarin de relikwie werd meegevoerd lijken uit die tijd te stammen.
In 1917 werd Thessaloniki getroffen door een brand, die het grootste deel van de oude stad in de as legde. Het kerkje werd gedeeltelijk verwoest, maar werd weer opgebouwd. Het relikwie werd door het vuur gespaard. Maar bij de aardbeving van 1978, die grote delen van de stad verwoestte, stortte het kerkje in. Het verhaal gaat dat de priester heeft geprobeerd de navelpluis te redden, maar dat die bij zijn poging is opgetild door de wind en is weggewaaid, als een dief in de nacht – het pluisje, niet de priester. De pluis, zegt men sindsdien in Thessaloniki, is niet verloren gegaan maar alleen voorlopig onvindbaar.