Ik was op vakantie in Helsinki. Daar gebeurde het me verschillende keren dat ik twee mensen op straat Fins hoorde praten, en dan kwam er ineens een Nederlandse zin tussendoor. "Maar het mag best wat moeite kosten", zei er een, en dan ging het weer door in het Fins. Ik neem tenminste aan dat het Fins was, want we waren in Finland en ik kon er helemaal niets van verstaan.
Fins is een onbegrijpelijke taal voor Nederlanders, moet u weten, het zit in een wat raadselachtige, versnipperd geraakte, taalgroep – het Fins-Oegrisch – samen met talen als het Hongaars en het Mongools. Dat is wel een tak van de Indo-Europese talengroep (waar bijna alle Europese talen bij horen), maar duidelijk een wandelende tak die al dolend ver van de boom is terechtgekomen. Alleen universele leenwoorden als radio en restaurant zijn herkenbaar.
Wat overkwam mij nu, daar in het verre Helsinki? Waarschijnlijk is ons brein er zo op getraind om een moeilijk verstaanbare zin op te lappen, dat ik dat soms ook voor elkaar krijg met een zin die helemaal geen Nederlands is (zoals we ook aan heel weinig visuele informatie genoeg hebben om een gezicht te herkennen, al is het maar in een deurkruk of een stopcontact, of in het front van een auto). De gaten in een zin die we slecht verstaan, vullen we zo goed mogelijk op. Als de zin uitsluitend uit gaten bestaat, weten we daar soms toch nog iets van te maken. Dat is wat mij in Finland overkwam. Het zal helpen dat de klanken van het Fins niet zo gek veel verschillen van die van het Nederlands.
Als ik paranoide was, zou ik nog wel een andere verklaring weten: de wereld is één groot complot, het Fins is een verzonnen taal om mij te misleiden en soms valt een acteur even uit zijn rol en zegt per ongeluk iets in gewoon Nederlands. Hij schrikt natuurlijk, en zijn mede-acteurs ook, maar ze weten dat verbazend goed te verbergen.
Of: Finnen geven soms, als een soort medium, boodschappen aan me door ergens vandaan, maar ze hebben dat zelf niet in de gaten. Tot nu toe heb ik die boodschappen niet kunnen ontcijferen, maar ik blijf het proberen. Als ik meer weet, bent u de eerste die het hoort.
Als u binnenkort op straat met iemand staat te praten, en een omstander kijkt u ineens verbaasd aan, kan het zijn dat het een Fin is. U hebt dan uw eerste woorden Fins gesproken.